توصیه های بهداشتی کارشناسان در آستانه بازگشایی مدارس

در آستانه شروع سال تحصیلی جدید و بازگشایی مدارس، مثل هر سال، متخصصان، توصیه‌هایی را برای خرید کیف یا کوله‌پشتی و کفش مناسب برای دانش آموزان ارائه می‌کنند.

توصیه‌هایی که هر چه گفته و شنیده‌شوند، باز هم کم است.مهم‌ترین این توصیه‌ها در مورد کیف و کفش مناسب است که به قول پزشکان، زمینه‌ساز ناهنجاری‌های ساختار قامتی است.

قوز کردن و شل راه رفتن، حمل کیف ها و کوله پشتی‌های سنگین و استفاده از نیمکت های غیراستاندارد مدارس از مهمترین عوامل ایجاد ناهنجاری های قامتی در نوجوانان و جوانان است. اصطلاح ناهنجاری های قامتی، اصطلاحی است که برای تغییر شکل ساختار اسکلت بدن انسان به کار برده می‌شود. این تغییرشکل، اگر حاد باشد منجر به عوارض جسمانی خطرناکی می شود و اگر خفیف باشد نیز به عنوان یک ایراد ظاهری جلب توجه می کند.

ناهنجاری های قامتی باعث کاهش اعتماد به نفس افراد می شوند و در دراز مدت فعالیت های اجتماعی شان را تحت تاثیر می دهند و حتی گاه به عنوان صفت مشخصه یک فرد برای شناساندن او به کارمی روند که تمام اینها ممکن است تاثیرات سوئی را در روحیه و بالطبع زندگی افراد به جا بگذارد .

 از بین 40 ناهنجاری، 8 ناهنجاری اصلی در بین دختران و پسران شناسایی شده است که در این میان ناهنجاری هایی مثل سرکج، پشت گرد، پشت صاف، پشت کج، کمرگود، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کف پای صاف و شست کج، اختلالات اصلی در قامت محسوب می شوند.

 انجمن فیزیوتراپی در آستانه بازگشایی مدارس به والدین یادآور شده است حمل کوله‌پشتی‌های بسیار سنگین یا استفاده غلط از آنها خطر آسیب به ناحیه پشت و فشار بر عضلات را به همراه دارد و به همین دلیل توصیه‌هایی را دراین زمینه ارائه کرده است؛ مثل این‌که وزن کوله پشتی دانش‌آموزان از ۱۰تا ۱۵درصد وزن بدن فراتر نرود. (وزن کوله پشتی یا کیف بسیاری از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به ۱۸کیلوگرم هم می‌رسد!)

تحقیقات انجمن فیزیوتراپی نشان داده بیش از ۵۰درصد کودکان کوله‌پشتی‌های بسیار سنگین با خود به مدرسه می‌برند و 55 درصد دانش‌آموزان بیشتر از حد مجاز یعنی ۱۰تا ۱۵درصد وزن بدن حمل می‌کنند.

مراقبان بهداشتی مدارس هم گزارش‌های زیادی در مورد درد یا آسیب در کودکان به علت حمل کوله‌پشتی‌های سنگین ارائه می‌دهند. این درحالی است که تحقیقات نشان داده، ۶۰درصد دانش آموزان زمانی که به سن ۱۸سالگی می‌رسند درد ناحیه پشت را تجربه می‌کنند و ۶۵درصد مراجعه نوجوانان به پزشک به علت آسیب‌های ناشی از حمل کوله پشتی سنگین است.

 اگر کیف بسیار سنگین باشد یا به طور غلط حمل شود به آسیب کمر یا درد شدید در ناحیه پشت می‌انجامد و ممکن است به عضلات و مفاصل نیز آسیب وارد شود و بدن کودک هم می‌تواند دچار خستگی جدی شود.

 این تغییرات در وضعیت ایستادن بدن به تراز نامناسب در ستون فقرات می‌انجامد و در نتیجه، عملکرد دیسک‌ها را که همچون یک ضربه گیر عمل می‌کند مختل می‌کند.

به گفته کارشناسان، ساختار قامتی نامناسب باعث دردهای استخوانی در مقاطع بعدی زندگی می شود، ضمن اینکه عدم فعالیت بدنی موجب شده که دختران بیش از پسران مشکل ساختار قامتی داشته باشند.

شانه نامتقارن به علت حمل کوله پشتی های یکطرفه در دختران دانش آموز و پشت گود به دلیل حمل کوله های دوطرفه بیش از حد سنگین در پسران دانش آموز، شایع ترین ناهنجاری شناسایی شده است.

در عین حال، کارشناسان، مشکلات ساختار قامتی را اکتسابی و تا حدی قابل رفع می دانند. مهمترین عامل پیشگیری، ورزش کردن است و نوجوانان، بویژه در سنین بلوغ باید با انجام تمرین های ورزشی و اصلاح عادات نشستن و راه رفتن خود مانع از به وجود آمدن این ناهنجاری ها شوند.

عوارض کفش نامناسب

کمردرد، خستگی زودرس، درد ساق پا و زانو هم از عوارض کفش نامناسب است. کفش‌های اسپرت، مناسب‌ترین کفش برای دانش‌آموزان است.کارشناسان، مشخصات کفش‌های مناسب برای دانش‌آموزان را اینگونه ذکر می‌کنند: کفش باید دارای پنجه پهن با قابلیت ارتجاعی بالا باشد؛ بخش میانی نیز دارای قوس باشد که به راحتی بر روی کف پا نشسته و قسمت پاشنه نیز حالت ارتجاعی داشته که به راحتی فشارهای وارده بر پاشنه پا را بگیرد.

کفش‌های اسپرت ورزشی که دارای ساق بوده برای حفاظت مچ پا مناسب‌تر است و دانش‌آموزان کمتر در ورزش‌هایی نظیر دو و میدانی دچار پیچ خوردگی پا و ضایعات رباط‌های پا می‌شوند. کفش‌هایی که فاقد پشتی هستند و با یک بند به پا متصل می‌شوند به علت فشار بر روی تاندون آشیل سبب تحریک این تاندون شده که دردناک شدن پاشنه پا را به دنبال دارد.

میخچه، تغییر شکل پا، کمردرد، خستگی زودرس و درد ساق پا و زانو از عوارض کفش نامناسب است و به همین خاطر بهتر است که جنس رویه کفش از چرم مصنوعی یا طبیعی باشد. 

---

 

شناسایی بیماری‌های چشمی

با انجام معاینات سالانه چشم کودکان زیر 7 سال، می‌توان از بروز بسیاری از بیماری‌ها و عارضه‌های چشمی پیشگیری کرد. عمده‌ترین عارضه چشمی شایع در کودکان زیر 7 سال عارضه تنبلی چشم است. بیماری‌های چشمی، انحراف چشم، عیوب انکساری چشم و به طور کلی هر عاملی که مانع رسیدن نور به چشم باشد، موجب بروز عارضه تنبلی چشم در کودکان خواهد بود.

در طرح سنجش بینایی دانش‌آموزان سال اول دبستان که از طرف سازمان بهزیستی اجرا می‌شود، سنجش از طریق شناسایی عیوب انکساری چشم صورت می‌پذیرد؛ البته این کار، بدون حضور متخصص چشم و توسط مربیان مهد کودک‌ها انجام می‌شود؛ اما در صورت الزامی شدن معاینات تخصصی چشم دانش‌آموزان به ویژه در پایه اول دبستان، می‌توان از بروز یا پیشرفت بسیاری از بیماری‌های چشمی جلوگیری کرد.

پیشگیری از شیوع شپش سر

 متخصصان پوست و مو به خانواده‌ها توصیه می‌کنند برای پیشگیری از شیوع شپش سر در مدارس، موهای فرزندان را کوتاه کنید. شپش، مخصوصا وقتی هوا رو به سردی می‌رود در محیط‌هایی مثل مدارس شایع می‌شود. در تمام کشورهای دنیا بدون ارتباط با سن، جنس و نژاد امکان آلودگی افراد به شپش سر وجود دارد.

‌اندازه این حشره 2 تا 3 میلیمتر است و هر 4 تا 6 ساعت از خون سر تغذیه می‌کند. نوع ماده این حشره 30 روزه زنده می‌ماند و هر روز حدود 5 تا 10 تخم می‌گذارد که این تخم‌ها برای استفاده از گرمای سر به پوست سرنزدیک می‌شود و به وسیله یک ماده بسیار سخت و پروتئینی که شبیه به ساختمان ساقه موست، محکم با یک زاویه به مو می‌چسبد.

تنظیم خواب دانش آموزان

از ساعت 8 شب تا 8 صبح هورمون‌هایی که وظیفه ترمیم و جایگزینی رشد کودک را بر عهده دارند در بدن فعال می‌شود و بنابراین، اگر کودکی کمتر از این میزان در شبانه روز بخوابد، فرصت ترمیم را از دست می‌دهد و همچنین به علت کم خوابی و کسالت میل به خوردن صبحانه را هم از دست می‌دهد.

به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند چند روز قبل از شروع مدارس، والدین با اصلاح الگوی خواب فرزندان خود آنها را برای شروع مدارس آماده کنند و همچنین مدت بازی وسرگرمی های کودکان به خصوص بازی‌های رایانه ای را به تدریج به حداقل برسانند.

توصیه دیگر هم این است که در چند روز باقی مانده تا سال تحصیلی جدید یا در همان روزهای اول، والدین نسبت به آموزش کودکان خود به ویژه دانش آموزان پیش‌دبستانی و کلاس اولی، جدیت بیشتری داشته‌باشند و رعایت نکات بهداشتی را با آنها تمرین کنند؛ موارد ساده‌ای مثل شست‌وشوی دست‌ها با صابون.