چه اتفاقی میافتد که بدن دچار کمخونی یا فقرآهن میشود؟
کمخونی انواع مختلفی دارد اما کمخونی تغذیهای یعنی کمبود ویتامینB12، اسیدفولیک و آهن. این در حالی است که آهن یکی از فراوانترین عناصر در پوسته زمین است. باید بدانیم فقرآهن حتما با کمخونی همراه نیست و باید مراحلی در بدن طی شود تا فرد دچار کمخونی شود. در حقیقت اگر فقرآهن درمان نشود، میتواند فرد را دچار کمخونی کند. فقرآهن دلایل مختلفی دارد، کمبود دریافت آهن یا وجود مهارکنندههای جذب آهن در رژیمغذایی افراد. به طور مثال، انواع گوشتها یعنی هم گوشت قرمز و هم سفید، دارای مقادیر زیادی آهن هستند اما قابلیت جذب آهن در گوشت قرمز بیشتر است. همچنین موادغذایی که جوششیرین یا pH قلیایی دارند، مانع از جذب آهن در بدن میشوند. یکی دیگر از عوامل کمبود آهن به دلیل دفع خون از بدن است. یعنی افرادی که کولیت زخمی، زخممعده یا روده و بواسیر دارند و زنان در سنین باروری به دلیل قاعدگی دچار کمبود آهن میشوند و زنانی که از IUD استفاده میکنند یا خونریزیهای شدید دارند در معرض کمبود آهن هستند.
آهنی که در موادغذایی وجود دارد به چه شکل است؟
آهن در موادغذایی که ما مصرف میکنیم، به شکل آلی و معدنی است. منابع دارویی یعنی مکملهای حاوی آهن و اشیای آهنی، معدنی هستند و غذاهایی با منشأ گیاهی و حیوانی حاوی آهن آلیاند و آهن آلی جذب بهتری نسبت به آهن معدنی دارد.
در تبلیغ این ملاقه آهنی (حوم) آمده مغز برای سلامت به 6 میلیارد یون آهن نیاز دارد که با استفاده از این ملاقه، این نیاز برطرف میشود. به نظر شما چه نقدی به این ادعا وارد است؟
یکی از شگردهای عوامفریبی این است که همیشه واقعیت را با دروغ بیامیزیم. شکی نیست که کارکرد مغز به آهن وابسته است و کمبود آهن در کارکرد ذهنی افراد تاثیر میگذارد اما آهن به تنهایی در غذا قابلیت جذب ندارد و علاوه بر آن، گروههای اصلی موادغذایی، تمام مواد مغذی را در کنار هم برای بدن تامین میکنند و در واقع، عملکرد هر ارگان با مجموعه این مواد مغذی با نسبتهای متعادل فراهم میشود.
آیا این باور که قرص آهن روی کبد تاثیر میگذارد، درست است؟
مکملهای آهن از آهن معدنی تشکیل شدهاند که به شکل نمک است و نوع سولفات آهن قابلیت جذب بالایی دارد. آهن به خودی خود یک سم است و میتواند مسمومیتزا باشد و یکی از عوامل مسمومیت میتواند آسیب کبدی باشد ولی باید توجه داشته باشیم قرص آهن بر مبنای تشخیص پزشک و علت کمخونی و فقرآهن در یک دوره زمانی مشخص و با دوز مشخص تجویز میشود. میزان نیاز افراد به آهن، با توجه به سن، جنس و شرایط جسمی تفاوت میکند. فقرآهن در خانمها بهخصوص در سنین باروری شایعتر و در مردان شیوع کمتری دارد. به طور متوسط هر فرد روزانه به 12 میلیگرم آهن نیاز دارد و هر 100 گرم گوشت قرمز، دارای 2 میلیگرم و هر 100 گرم عدس، دارای 7 میلیگرم آهن است.
در کشور ما، آهن بیشتر از چه منابعی تامین میشود؟
در
سال 80-79 انستیتو تحقیقات تغذیه کشور در مورد الگوی مصرف موادغذایی
تحقیقی انجام داد که مشخص شد درصد قابلتوجهی از آهن دریافتی مردم از نان و
غلات تامین می شود اما به هر حال گوشتهای قرمز و سفید هم مقادیر فراوانی
آهن دارند.
ملاقه فلزی واقعا به درد میخورد؟
یادتان باشد که در ابتدا باید کمبود آهن در افراد تشخیص داده شود، بعد علت آن را پیدا کنیم و سپس با دوز مشخص و در دوره زمانی موردنیاز، قرص آهن تجویز شود. آهن معمولی قابلیت جذب ندارد، تازه اگر فرض کنیم که ملاقه آهنی در غذا، آهن مورد نیاز بدن را تامین کند، مقدار آن اهمیت دارد چون غلظت آهن در یک لیتر غذا یا 5 لیتر تفاوت میکند. به علاوه برخی افراد نیازی به آهن ندارند و دریافت اضافی آهن میتواند زمینه برخی از بیماریها مانند بیماریهای قلبی- عروقی را در آنها فراهم کند. همچنین گروههای سنی مختلف نیازشان به آهن متفاوت است. به همین دلیل افراد برای تامین آهن مورد نیازشان نباید از گذاشتن هر شی آهنی در غذای در حال پخت استفاده کنند.
در آستانه شروع سال تحصیلی جدید و بازگشایی مدارس، مثل هر سال، متخصصان، توصیههایی را برای خرید کیف یا کولهپشتی و کفش مناسب برای دانش آموزان ارائه میکنند.
توصیههایی که هر چه گفته و شنیدهشوند، باز هم کم است.مهمترین این توصیهها در مورد کیف و کفش مناسب است که به قول پزشکان، زمینهساز ناهنجاریهای ساختار قامتی است.
قوز کردن و شل راه رفتن، حمل کیف ها و کوله پشتیهای سنگین و استفاده از نیمکت های غیراستاندارد مدارس از مهمترین عوامل ایجاد ناهنجاری های قامتی در نوجوانان و جوانان است. اصطلاح ناهنجاری های قامتی، اصطلاحی است که برای تغییر شکل ساختار اسکلت بدن انسان به کار برده میشود. این تغییرشکل، اگر حاد باشد منجر به عوارض جسمانی خطرناکی می شود و اگر خفیف باشد نیز به عنوان یک ایراد ظاهری جلب توجه می کند.
ناهنجاری های قامتی باعث کاهش اعتماد به نفس افراد می شوند و در دراز مدت فعالیت های اجتماعی شان را تحت تاثیر می دهند و حتی گاه به عنوان صفت مشخصه یک فرد برای شناساندن او به کارمی روند که تمام اینها ممکن است تاثیرات سوئی را در روحیه و بالطبع زندگی افراد به جا بگذارد .
از بین 40 ناهنجاری، 8 ناهنجاری اصلی در بین دختران و پسران شناسایی شده است که در این میان ناهنجاری هایی مثل سرکج، پشت گرد، پشت صاف، پشت کج، کمرگود، زانوی پرانتزی، زانوی ضربدری، کف پای صاف و شست کج، اختلالات اصلی در قامت محسوب می شوند.
انجمن فیزیوتراپی در آستانه بازگشایی مدارس به والدین یادآور شده است حمل کولهپشتیهای بسیار سنگین یا استفاده غلط از آنها خطر آسیب به ناحیه پشت و فشار بر عضلات را به همراه دارد و به همین دلیل توصیههایی را دراین زمینه ارائه کرده است؛ مثل اینکه وزن کوله پشتی دانشآموزان از ۱۰تا ۱۵درصد وزن بدن فراتر نرود. (وزن کوله پشتی یا کیف بسیاری از کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به ۱۸کیلوگرم هم میرسد!)
تحقیقات انجمن فیزیوتراپی نشان داده بیش از ۵۰درصد کودکان کولهپشتیهای بسیار سنگین با خود به مدرسه میبرند و 55 درصد دانشآموزان بیشتر از حد مجاز یعنی ۱۰تا ۱۵درصد وزن بدن حمل میکنند.
مراقبان بهداشتی مدارس هم گزارشهای زیادی در مورد درد یا آسیب در کودکان به علت حمل کولهپشتیهای سنگین ارائه میدهند. این درحالی است که تحقیقات نشان داده، ۶۰درصد دانش آموزان زمانی که به سن ۱۸سالگی میرسند درد ناحیه پشت را تجربه میکنند و ۶۵درصد مراجعه نوجوانان به پزشک به علت آسیبهای ناشی از حمل کوله پشتی سنگین است.
اگر کیف بسیار سنگین باشد یا به طور غلط حمل شود به آسیب کمر یا درد شدید در ناحیه پشت میانجامد و ممکن است به عضلات و مفاصل نیز آسیب وارد شود و بدن کودک هم میتواند دچار خستگی جدی شود.
این تغییرات در وضعیت ایستادن بدن به تراز نامناسب در ستون فقرات میانجامد و در نتیجه، عملکرد دیسکها را که همچون یک ضربه گیر عمل میکند مختل میکند.
به گفته کارشناسان، ساختار قامتی نامناسب باعث دردهای استخوانی در مقاطع بعدی زندگی می شود، ضمن اینکه عدم فعالیت بدنی موجب شده که دختران بیش از پسران مشکل ساختار قامتی داشته باشند.
شانه نامتقارن به علت حمل کوله پشتی های یکطرفه در دختران دانش آموز و پشت گود به دلیل حمل کوله های دوطرفه بیش از حد سنگین در پسران دانش آموز، شایع ترین ناهنجاری شناسایی شده است.
در عین حال، کارشناسان، مشکلات ساختار قامتی را اکتسابی و تا حدی قابل رفع می دانند. مهمترین عامل پیشگیری، ورزش کردن است و نوجوانان، بویژه در سنین بلوغ باید با انجام تمرین های ورزشی و اصلاح عادات نشستن و راه رفتن خود مانع از به وجود آمدن این ناهنجاری ها شوند.
عوارض کفش نامناسب
کمردرد، خستگی زودرس، درد ساق پا و زانو هم از عوارض کفش نامناسب است. کفشهای اسپرت، مناسبترین کفش برای دانشآموزان است.کارشناسان، مشخصات کفشهای مناسب برای دانشآموزان را اینگونه ذکر میکنند: کفش باید دارای پنجه پهن با قابلیت ارتجاعی بالا باشد؛ بخش میانی نیز دارای قوس باشد که به راحتی بر روی کف پا نشسته و قسمت پاشنه نیز حالت ارتجاعی داشته که به راحتی فشارهای وارده بر پاشنه پا را بگیرد.
کفشهای اسپرت ورزشی که دارای ساق بوده برای حفاظت مچ پا مناسبتر است و دانشآموزان کمتر در ورزشهایی نظیر دو و میدانی دچار پیچ خوردگی پا و ضایعات رباطهای پا میشوند. کفشهایی که فاقد پشتی هستند و با یک بند به پا متصل میشوند به علت فشار بر روی تاندون آشیل سبب تحریک این تاندون شده که دردناک شدن پاشنه پا را به دنبال دارد.
میخچه، تغییر شکل پا، کمردرد، خستگی زودرس و درد ساق پا و زانو از عوارض کفش نامناسب است و به همین خاطر بهتر است که جنس رویه کفش از چرم مصنوعی یا طبیعی باشد.
شناسایی بیماریهای چشمی
با انجام معاینات سالانه چشم کودکان زیر 7 سال، میتوان از بروز بسیاری از بیماریها و عارضههای چشمی پیشگیری کرد. عمدهترین عارضه چشمی شایع در کودکان زیر 7 سال عارضه تنبلی چشم است. بیماریهای چشمی، انحراف چشم، عیوب انکساری چشم و به طور کلی هر عاملی که مانع رسیدن نور به چشم باشد، موجب بروز عارضه تنبلی چشم در کودکان خواهد بود.
در طرح سنجش بینایی دانشآموزان سال اول دبستان که از طرف سازمان بهزیستی اجرا میشود، سنجش از طریق شناسایی عیوب انکساری چشم صورت میپذیرد؛ البته این کار، بدون حضور متخصص چشم و توسط مربیان مهد کودکها انجام میشود؛ اما در صورت الزامی شدن معاینات تخصصی چشم دانشآموزان به ویژه در پایه اول دبستان، میتوان از بروز یا پیشرفت بسیاری از بیماریهای چشمی جلوگیری کرد.
پیشگیری از شیوع شپش سر
متخصصان پوست و مو به خانوادهها توصیه میکنند برای پیشگیری از شیوع شپش سر در مدارس، موهای فرزندان را کوتاه کنید. شپش، مخصوصا وقتی هوا رو به سردی میرود در محیطهایی مثل مدارس شایع میشود. در تمام کشورهای دنیا بدون ارتباط با سن، جنس و نژاد امکان آلودگی افراد به شپش سر وجود دارد.
اندازه این حشره 2 تا 3 میلیمتر است و هر 4 تا 6 ساعت از خون سر تغذیه میکند. نوع ماده این حشره 30 روزه زنده میماند و هر روز حدود 5 تا 10 تخم میگذارد که این تخمها برای استفاده از گرمای سر به پوست سرنزدیک میشود و به وسیله یک ماده بسیار سخت و پروتئینی که شبیه به ساختمان ساقه موست، محکم با یک زاویه به مو میچسبد.
تنظیم خواب دانش آموزان
از ساعت 8 شب تا 8 صبح هورمونهایی که وظیفه ترمیم و جایگزینی رشد کودک را بر عهده دارند در بدن فعال میشود و بنابراین، اگر کودکی کمتر از این میزان در شبانه روز بخوابد، فرصت ترمیم را از دست میدهد و همچنین به علت کم خوابی و کسالت میل به خوردن صبحانه را هم از دست میدهد.
به همین دلیل کارشناسان توصیه میکنند چند روز قبل از شروع مدارس، والدین با اصلاح الگوی خواب فرزندان خود آنها را برای شروع مدارس آماده کنند و همچنین مدت بازی وسرگرمی های کودکان به خصوص بازیهای رایانه ای را به تدریج به حداقل برسانند.
توصیه دیگر هم این است که در چند روز باقی مانده تا سال تحصیلی جدید یا در همان روزهای اول، والدین نسبت به آموزش کودکان خود به ویژه دانش آموزان پیشدبستانی و کلاس اولی، جدیت بیشتری داشتهباشند و رعایت نکات بهداشتی را با آنها تمرین کنند؛ موارد سادهای مثل شستوشوی دستها با صابون.